اسلام بدون حدیث

3/5/2013

بنا بر پیش بینی قرآن، دین به فرقه های رنگارنگی تبدیل می شود و هر فرقه گمان می برد که برترین است [1]. هر یک از شما خواننده های این نبشته، وابسته به یکی از این فرقه های گوناگون استید و احتمالا بسیار مطمئن به درستی عقاید فرقه خود. احتمالا بزرگان فرقه به شما آموخته اند که تنها، وابستگان فرقه شما، یعنی دنباله روان فرامین بزرگان فرقه، رستگار خواهند شد و دیگران در آتشی دهشتناک جزغاله خواهند شد؛ شما را از آتش جهنم می هراسانند و راه رهایی را بندگی حق می دانند و خود را یگانه مرجع روش بندگی، چونانکه گویی خدای تعالی شخصا در گوشی جزییات روش را تمام و کمال به اطلاع بزرگان رسانده است. احتمالا بزرگان فرقه شما یک کتابخانه از دلیل و برهان آماده کرده اند که چرا بایستی روش را موبه مو از ایشان آموخت و چرا درک روش چنان پیچیده و مشکل است که از فهم عوام کوچک بیرون بوده و تنها کسانی که سالهای سال درس بزرگی خوانده باشند و بزرگی از بزرگان فرقه شده باشند، می توانند بیان روش کنند.
هدف این نبشته نه به زیر سوال بردن فرقه شماست و نه ایجاد فرقه ای دیگر. مخاطب این نبشته مسلمانی است که به دین خود عشق می ورزد، از آتش می هراسد، ولی از پیروی کورکورانه از بزرگان فرقه به تنگ آمده است. در این نبشته اسلامی را معرفی می کنیم چنان ساده که قابل فهم برای تک تک مسلمانان است. هر مسلمان بزرگ خویش و پاسخگوی روش خویش می باشد. نه نیازی به بزرگان است و نه هفت خوان بزرگی. قضاوت با شماست که اگر مزایای این اسلام ساده بر معایبش می چربد، راه خود را انتخاب کرده و بزرگ آیین خود باشد.

در ادامه ابتدا اسلام ساده که بر اساس قرآن (و نه حدیث) می باشد را معرفی می کنیم. سچس دلایل خود را بر انتخاب اسلام ساده بیان می کنیم. و در پایان به شرح مزایا و معایب حذف حدیث از مسیر فهم اسلام می پردازیم. قضاوت در نهایت با خواننده است.

الف) اسلام ساده

اسلام ساده بر اساس اعتقاد به خدا، روز جزا، پیامبری محمد، و قرآن می باشد. مسلمان کسی است که به این چهار اصل اعتقاد داشته باشد، قرآن را مطالعه کند، و تلاش کند با کمک قرآن به درکی از الگوی انسان کامل برسد. یک مسلمان تصمیمات زندگی را به گونه ای می گیرد تا به ایده آل انسان کامل نزدیک تر شود.

ب) چرا ساده؟

هرچه قدر اسلام ساده به قرآن تاکید می کند همان اندازه به حدیث بی توجه است. دلیل اصلی این است که قرآن معجزه خداوند است و متن آن قابل اطمینان. برای ایمان به درستی قرآن نیازی به اعتماد به گذشتگان که حاملان قرآن بوده اند نیست: هر انسانی در هر قرنی می تواند قرآن را بخواند و تصمیم بگیرد که آیا آن را معجزه وار می بیند یا نه. حدیث اما چیزی جز بخشی از تاریخ گذشته نیست و درستی تاریخ، خصوصا جزییات آن، همیشه با اما و اگر همراه است. برای اعتماد به حدیث بایستی به راستی کسانی که آن را در طول تاریخ نقل کرده اند ایمان داشته باشید و همینطور به مهارت تاریخ دانان حدیث (یا همان بزرگان). در هیچ جای اسلام بنا بر این نبوده است که حدیث چونان معجره ای حفظ شود و چه ظلمی بزرگتر از برابر قرار دادن آن با قرآن. یک مسلمان در اسلام ساده تنها نیاز به خواندن یک کتاب (قرآن) دارد که کوششی است در توان هر انسان بالغ. حال آنکه در فرقه های کنونی، آموختن حدیت و متعلقات آن به سالها وقت احتیاج دارد که در عمل اسلام حدیت محور را در چنگال معدودی از بزرگان نگاه می دارد و دیگران را گزیری نیست جز پیروی از بزرگان.

ج) مزایای اسلام ساده

مهمترین مزیت اسلام ساده سادگی آن است. دین ساده کمتر دچار اعوجاج زمانه می شود، در دسترس همگان است، و کمتر می تواند دستاویز فرصت طلبان زمانه شود.

دیگر آنکه با عبور از حدیث، اسلام از تاریخ اسلام (یا به بیان بهتر تاریخ مسلمانان) جدا می شود. می توان در قرن 21 طرفدار سرسخت اسلام بود بدون نیاز به دفاع از لحظه ای از تاریخ مسلمانان و آنچه پیشینیان کرده اند: از جفا در حق زنان گرفته تا کشورگشایی به بهانه گسترش اسلام. بیشترین ایرادی که اکنون به اسلام وارد می کنند در حقیقت اشکال به روش مسلمانی پیشینیان است نه به اصول اسلام.

سوم آنکه مسلمان پیرو اسلام ساده، رها می شود از اسارت احکام نامعقولی که در اصل از حدیث برمی آید و با هزار ترفند بر پیکر اسلام پیوست شده است. برای مثال، اگر نه همه، بیشینه بزرگان اعتقاد به حکم قتل بخت برگشته ای را دارند که از اسلام خارج می شود و به دین دیگری می گرود. این حکم در طول تاریخ دستاویز بزرگان زمانه برای تهدید یا حذف مخالفان مانند دانشمندانی چون بوعلی سینا بوده است. برای هر انسان خردمندی این حکم، چرند و پرند می نماید چراکه اگر ادیان دیگر نیز چنین حکمی را اجرا کنند دیگر کسی نیز به اسلام نمی گرود. چه چیز مسرورکننده تر برای مسلمان پیرو اسلام ساده است که این حکم بی اساس و احکام مشابه آن هیچگونه هماهنگی با قرآن ندارند و ریشه در چیزی ندارند جز ماسه های سست حدیث.

چهارم آنکه دیگر، بزرگان نمی توانند مسلمانان را با هراس از آتش جهنم به پیروی از فرامین گهگاه خنده دار خود وا دارند. هم اکنون مسمانانی هستند که از بیم دوزخ از گرفتن عکسشان بیزاری می جویند زیراکه بزرگی به حرام بودن عکاسی حکم داده است. یا چندی پیش بسیاری از بزرگان به حرام بودن دستگاه پخش ویدیو حکم داده بودند که بعدا بی سر و صدا فتوا را پس گرفتند.

پنجم آنکه با مرکز قرار دادن قرآن، مسلمانان می توانند اهمیت احکام و اصول در نظر خدای تعالی را با میزان تاکید حضرتش بر این مطالب در قرآن دریابند. اینکه در قرآن صدها آیه از شرک می ترساند و تنها یک آیه به حجاب اشارتی گذرا می کند، اینکه قرآن بارها ما را از خوردن مال یتیم می ترساند نه از نخواندن دعای کمیل، و صدها مثال دیگر.

ششم. اکنون مسلمانان یا قرآن نمی خوانند یا اگر می خوانند از تفسیر آن ترسانده شده اند که فهم قرآن را دانشی دشوار می دانند در خور مقام بزرگان. حال آنکه فهم سخن الهی در کنار دانش به دلی پاک و بی آلایش نیاز دارد که در آیین بزرگی کمتر یافت می شود. با حذف بزرگان از چرخه دین، هر بنده می تواند بی واسطه و بی آلایش با خالق خویش ارتباط برقرار کند به فهم سخنان خالق همت گمارد.

د) معایب اسلام ساده

نخست ایرادی که به اسلام ساده وارد می شود سادگی بیش از حد آن است. در اسلام ساده جزییات پیچیده نماز و پیوست های آن مانند شکیات نماز و احکام نجاست بیان نشده است. حال آنکه این ریزه ها بیشینه محتویات روش دین بزرگان، یعنی رساله توضیح المسائل، است. در فرقه های کنونی، تصویری که از انسان کامل ترسیم می شود انسانی است که جزییات روش بزرگان را مو به مو فرا گیرد و همانگونه اجرا کند. حال اینکه چگونه این قوانین خرد به رستگاری انسان کمک می کند بیان نمی شود. اصولا چنین پرسشی هیچگاه مطرح نمی شود زیرا که بزرگان حتی خردترین بخش روش خود را فرمان مستقیم خداوندگار می دانند تا آنجا که وی را از عرش ملکوتی پروردگاری عالم به زیر می کشند و با سمت تازه شارع مقدس بر منبر صدور خرد قوانین می نشانند.

در اسلام ساده، یگانه مرجع الگوی انسان کامل قرآن است. اینکه چه چیز بایسته سلوک مردمیان به سوی انسان کامل است از آموزه های قرآن برداشت می شود. اگر قرآن صدها بار بر برپا داشتن نماز سفارش می کند ولی حتی یکبار چگونگی گزاردن نماز را نمی گوید، برای مسلمان پیرو اسلام ساده نشانه چیزی نیست مگر آنکه اصل در برپایی نماز است و چگونگی آن به هر مسلمان یا مسلمانان هر زمانه واگزار شده است. بی شک هماهنگی نماز یک مسلمان با نماز مسلمانان همجوار و همینطور شباهت هرچه بیشتر نماز به نماز پیشروان کمال چون محمد، مزیتی برای نماز برپا داشته شده است ولیکن چگونگی آن شرط رستگاری نیست و بر عهده مسلمانان هر زمانه می باشد.

شاهد درستی این روش خود قرآن است که از مسلمانان زمان نزول قرآن می خواهد که از جزییات بیان نشده احکام نپرسند، چراکه در آن صورت چنان جزییاتی بخشی از قرآن شده و اطاعت بی چون و چرا از آن واجب [2]. در مواردی که مسلمانان از این پند پیروی نکردند و پرسش های بیجا کردند [3][4][5][6] شاهد خسته کننده ترین آیات قرآن در بیان جزییات ارث و وارت و غیره استیم . از قرآن چنین بر می آید که خدای تعالی قرآن را برای بیان کلان دین نازل کرده است و خرد آن را بر عهده مسلمانان هر زمانه گذاشته است تا با توجه به دانش زمانه و فرهنگ بومی خویش، چگونگی پیاده سازی اسلام را تصمیم بگیرند.

دیگر ایرادی که به اسلام ساده گرفته می شود آن است که با واگزاری امور خرد دین به دیندار، مجالی برای دخالت نفس اماره پدیدار می گردد. در این صورت نفس اماره مسلمان وی را به پذیرش روشی رهنمون می نماید که آسان تر و یا نزدیکتر به غریزه های شهوانی باشد. در پاسخ بایستی یادآور شد که نفس محترم اماره هزاران عرصه برای عرض اندام دارد و اگر بنا بر دخالت داشته باشد از کوچکترین روزنه ها نیز خود را به بیرون می کشد. با بستن یا گشودن یک گذرگاه تغییری در اصل وجودی نفس اماره حاصل نمی شود. با این وجود یک مسلمان می تواند برداشت ذهنی خود از روش صحیح را به زبان یا قلم بیاورد تا در معرض قضاوت دیگر مسلمانان قرار بگیرد. بدین صورت بازخورد دیگران، به آگاهی مسلمان بر میزان نفوذ نفس اماره در روش وی می انجامد.

نتیجه گیری

در این مقاله اسلام ساده را معرفی کردیم که بجای حدیث به قرآن تاکید دارد. نشان دادیم که حذف حدیث به حذف بزرگان از چرخه دین منجر می شود و مسلمانان را از بندگی بی چون و چرای بزرگان دیار خود رها می کنند. بسیاری از احکام نامعقول نیز که در حال حاضر از پیکر زخم خورده اسلام آویزان شده اند (مانند حکم ارتداد) خود به خود ملغی می شوند چرا که چنین برداشت های نامعقول یا از حدیث بر می آیند یا از تاریخ نه چندان قابل دفاع مسلمانان.

1. مِنَ الَّذِينَ فَرَّ‌قُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا ۖ كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِ‌حُونَ ﴿٣٢﴾
2. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْيَاءَ إِن تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ وَإِن تَسْأَلُوا عَنْهَا حِينَ يُنَزَّلُ الْقُرْ‌آنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللَّـهُ عَنْهَا ۗ وَاللَّـهُ غَفُورٌ‌ حَلِيمٌ ﴿١٠١﴾
3. وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ ۖ قُلِ اللَّـهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْ‌غَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَن تَقُومُوا لِلْيَتَامَىٰ بِالْقِسْطِ ۚ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ‌ فَإِنَّ اللَّـهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا ﴿١٢٧﴾
4. يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّـهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ ۚ ... ﴿١٧٦﴾
5. يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ ۖ قُلْ ... ﴿١٨٩﴾
6. يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ‌ الْحَرَ‌امِ قِتَالٍ فِيهِ ۖ قُلْ ... ﴿٢١٧﴾

مقله های دیگر در اینجا ببینید

پیوست ها بررسی دلایل قرآنی منتقدین اسلام ساده

 56 on weebly Comments